DENBORA GEOLOGIKOA. EGUTEGIA.

Egutegia egiteko web-orriak:


DENBORA GEOLOGIKOA. SIMULAZIOA

ORIGEN DE LA TIERRA. (dokumentala).

COMO SE HIZO LA TIERRA. (dokumentala).

HAINBAT GALDERA.

Kaixo ikasleok,

galdera hauei buruzko informazioa bilatu, irudiak, argazkiak,,,, eta zuen zalantzekin eta aportazioekin konpartitu komentarioen bitaztez:

1. Zer organismo mota dira zianobakterioak?. Zer metabolismo mota dute?. Zer sortzen dute, eta zein ondoriorekin?.
2. Zer dira estromatolitoak?
3. Wegener deskribatu zuen Pangea superkontinentea zein ERA-takoa zen?. Kokatu bere eboluzioa egutegi geologikoan (badaude irudiak).
4. Pangea baino lehen, ba al zegoen litosfera kontinentalarik?

Gogoratu, komentarioak egiterakoan identifikatu zaitezte!!!.

Mapa topografikoan kalkulatutako distantziak:

(distantziak nik emandako kopian neurtu)

D eta E puntuen arteko distantzia kalkulatzeko:

Bi puntuak kota berean daudenez, erregelarekin mapan bi puntuen arteko distantzia neurtuko dugu.

D eta E puntuen arteko distantzia  3,3 cm-koa da.

Eskala 1:10000  izanda;

mapako 3,3 cm-ko distantzia,  errealitateko 33000 cm-koa da; beraz, D eta E puntuen arteko distantzia 330 m-koa da.

D eta C puntuen arteko distantzia kalkulatzeko:

-Bi puntuak kota desberdinean daude.

-Mapa topografikoan distantziakidetasuna 20-koa da.

-D puntuaren kota 620 m-koa bada,

-C puntuaren kota 760m koa bada,

Liburuak, 185 orrialdean, esaten duen bezala:  “puntuak kota ezberdinetan badaude, haien arteko benetako distantzia triangelu angeluzuzen baten hipotenusa izango da; kateto bat puntu batetik bestera horizontalean (planoan) doan distantzia izango da eta beste katetoa, koten arteko aldea.

Gure triangeluan h D eta C puntuen arteko distantzia da.

-b2, koten arteko aldea: 760m - 620m = 140 m.

-a1 bi puntuek mapan duten distantzia da; 3,7 cm.

-Eskala 1:10000 bada,

-3,7cm planoan, 37000 cm dira errealitatean.

-Hau da, 370 m.

-Beraz, h:

h2 = 3702 + 1402

-D eta C puntuen arteko distantzia 395,6 m-koa da.

Hemen dituzue gaur, astelehena, landutako ebaketak. Bertako historia geologikoa ondorioztatu behar dugu:





-Brakiopodoak dituen tuparriz eta amoniteak dituzten kareharriz osatutako segida estratigrafikoa  eratu zen.

-Aurreko bi estratoei granito-intrusio magmatikoa eragin zien.

-Guztia higatu zen.

-Hareharriz, numuliteak dituzten tuparriz eta kareharri dolomitikoz eratutako segida estratigrafikoa ezartzen da.

-Indar tektonikoen eraginez, guztiak kulunkatu egiten dira.

-Higadura.

-Konglomeratuak ezarri.

-Azkeneko higadura, ibai-harana.

1-Hasiera batean D, C eta E segida estratigrafikoa eratu zen.

2-Indar tektonikoek tolesdura, antiklinala, sortu zuten.

3-Antiklinala higatu zen.

4-   2. sekuentzia estratigrafikoa sortu zen B eta A segida estratigrafikoa eratu zenean.

5-   3. sekuentzia: higadura fasea: ibai-haran bat sortu da, non higadura eta sedimentazio faseak txandakatu dira, terrazak sortuta (F)

1-A eta E segida estratigrafikoa sortu zen.

2-Indar tektonikoek aurreko geruzak tolestu zituzten.

3-Gero, beste indar tektonikoek faila zuzena eratu zuten.

4-Jarraian, higadura fasea.

5-Ondoren D,B, C eta F segida estratigrafiko horizontala indar tektonikoak jasan gabe.

6-Intrusio magmatikoa (batolito), magma hoztu eta harri plutoniko bihurtu (G).

7-Higadura fasea: ondorioz, harri plutonikoak agerian daude, gainazalean.

Eta orain ondorengo galderak landu:

212-213 orr. ERREGISTROA DATATZEA.

1. Zer da erregistro estratigrafikoa datatzea?.
2. Zein datazio motak ezagutzen dituzu?.
3. Zein da haien arteko aldea?.
4. Zein datazioan erabiltzen dira Steno-ren printzipio estratigrafikoak?.
5. Datazio absolutuan, zein da guk erabiliko dugun metodoa?.
6. Zein harri motetan da baliogarrien?.
7. Zein da isotopo erradioaktiboen ezaugarria?.

 1.2 ERREGISTRO ESTRATIGRAFIKOA lantzeko galdetegia:

(209 orr.) 1.2 Erregistro estratigrafikoa.

1. Zein harri motak ematen du Lurraren iraganari buruzko informazio gehien?.
2. Non jalkitzen dira sedimentuak?.
3. Zer dira?.
4. Zerrendatu sedimentazio-arroek jasaten dituzten faseak:
5. Bete:

6. Zergatik sortzen dira sedimentu geruza berriak?
7. Zer aurki daiteke geruza baten sedimentuen artean?.
8. Goiko irudian, zein geruzetan ikusten dira?
9. Gogoratu, zein dira diagenesian arroko sedimentu-geruzek jasaten dituzten 4 prozesuak?
10. Zer sortzen da ondorioz?
11. Sedimentu geruzak harri sedimentario geruzak bilakatzen direnean, aurki daitezke lurperatutako organismoen hondakinak?.
12. Zer aurketzen dira?, bete:

13. Zergatik deformatzen dira harri sedimentarioen geruza-sekuentziak?
14. Eta zergatik modelatzen dira?.
15. Behin eratutako aurreko irudian bezalako geruza-sekuentziaren gaienan (deformatuta, modelatuta), zergatik era daiteke beste sekuentzia bat?.
16. Zenbatgarren sekuentzia izango litzateke?.
17. Marraztu:
18. Zer da etenune estratigrafikoa?. Aurreko marrazkian adierazi.
19. Etenune estrategrafikoaren 2 aldeetan zer aldatzen da?.
20. Horrelako geruza-sekuentzia berriak sortzen badira, zer eratzen da?
21. Zer lortzen da segida estratigrafikoek biltzen duten informazioarekin?

Egun on, sartu zaitezte ondorengo web orrian eta profil geologikoak egiteko argibideak jarraitu.

http://ocw.innova.uned.es/cartografia/cortes_geologicos/cog_01.htm

Hemen duzue aurreko galdetegia zuzenduta:

1. Eman ondorengo definizioak:
1. Mapa topografikoa: eskualde bateko erliebearen planoko irudikapena da.
2. Profil topografikoa: 2 erreferentzia-punturen arteko erliebearen formak erakusten dituen irudikapen grafikoa da.
3. Mapa geologikoa: mapa topografikoa da, baina eskualde jakin bateko harrien inguruko informazioa dauka.
4. Ebaketa geologikoa: profil topografikoa da, baina eskualde jakin bateko harrien inguruko informazioa dauka.
2. Zertan dira antzekoak eta zertan ez mapa eta profil topografikoak?.

Mapa eta profil topografikoek erliebeak irudikatzen dituzte, baina mapa topografikoek eskualde bateko erliebea irudikatzen dute, eta profil topografikoek, aldiz, 2 erreferentzia-puntuen arteko erliebea.

3. Zertarako erabiltzen dira mapa eta ebaketa geologikoak?.

-Eskualde bateko ezaugarri geologikoak irudikatzeko eta ikertzeko.

-Iraganean gertatutako gertakari geologikoak berreraikitzeko.

4. Non egiten dira mapa geologikoak?.

-Mapa topografikoen gainean.

5. Zerrendatu mapa geologikoetan koloreen eta ikurren bidez adierazten dena:

-Mapan irudikatutako eskualdeko lurrazalean dauden harrien mota eta adina.

-Harrien geruzako banaketa; horizontala zein inklinatua.

-Deformazioak (tolesturak, hausturak edo failak).

6. Non egiten dira ebaketa geologikoak?.

-Profil topografikoen gainean.

7. Ebaketa geologikoak nongo informazioa adierazten da azalekoa ala geruza sakonetakoa?.

-Azalekoa zein geruza sakotetakoa.

8. Definitu OKERDURA:

-Geruza batzuek horizontalarekiko duten inklinazio-angelua da.

9. Zer-nolako deformatzeak irudikatzen dira mapa eta ebaketa geologikoetan?.

-Okerdurak, hausturak eta failak.

Hemen duzue gelan egindako EBAKETA GEOLOGIKOAREN azalpena:

1. Zein koloretako marrak dira sestra kurbak?, (marra urdinak).

2. Zein koloretako marrek irudikatzen dute harri estratuak? (marra gorriak)

3. Zenbatekoa da sestra kurben distantziakidetasuna? 25 ekoa

4. Profila (topografikoa) altxatu. ( Y ardatzean 2 karratu-25 m).

5. Orain X ardatzean marra gorriak irudikatu. (geruzen arteko  mugak dira)
6. Nola dago adierazita estratuen inklinazioa?

7. X ardatzeko marra gorriak profilera igo eta inklinazioa adierazi (60º-ko angelua)

8. Estratuen mugak bota eta margotu.

Biharko, azaroak 15 asteartea, 187. orrialdea irakurri eta ondorengo galdetegia bete:

2.4. MAPA ETA EBAKETA GEOLOGIKOAK (187 orr.).

1. Eman ondorengo definizioak:
1. Mapa topografikoa:
2. Profil topografikoa:
3. Mapa geologikoa:
4. Ebaketa geologikoa:
2. Zertan dira antzekoak eta zertan ez mapa eta profil topografikoak?.
3. Zertarako erabiltzen dira mapa eta ebaketa geologikoak?.
4. Non egiten dira mapa geologikoak?.
5. Zerrendatu mapa geologikoetan koloreen eta ikurren bidez adierazten dena:
6. Non egiten dira ebaketa geologikoak?.
7. Ebaketa geologikoak nongo informazioa adierazten da azalekoa ala geruza sakonetakoa?.
8. Definitu OKERDURA:
9. Zer-nolako deformatzeak irudikatzen dira mapa eta ebaketa geologikoetan?.

KANPO DINAMIKA

Egin beharreko lana:

Aurkezpenak egiteko DRIVE-k eskaintzen duen programa erabiliko dugu.

Ondorengo eskemetan aipatutako kontzeptuak eta zuei bururatzen zaizkizuenak landu, irudikatu eta azalduko dituzue.

Lana egiteko eta informazio fidagarria lortzeko nik eskainitako pp aurkezpenak, web guneak eta ZUEK bilatutakoak erabiliko dituzue

	IBAIKO PAISAIA	Elementu guztiak lotzen dituen eskema. ibaiko paisaia modelatzean eragiten duten faktoreak (190-191 orr.) eta sortzen diren erliebe forma desberdinak (argazkiak) ibaiaren definizioa. ibaiaren ibilgu tarteak. ibilgu tarte bakoitzean zein erliebe eratzen duen prozesu geologiko bakoitzak. Euskal Herriko paisaiak	Euskal Herriko paisaiak. errekurtsoak erliebearen aniztasuna eta google earth sedimentuak webgeology kanpo dinamika
	PAISAIA KARSTIKOA	Meteorizazio mota. Erliebearen modelatzean eragiten duten faktorek (klima, harri mota).(190-191 orr.) Sortzen diren egiturak. Erliebe formak exokarstikoak eta endokarstikoak Paisaia karstikoa Euskal Herrian
	PAISAIA GLAZIARRA	Erliebearen modelatzean eragiten duten faktorek (klima, harri mota).(190-191 orr.) Glaziarraren definizioa Sailkapena: 2 motak bereiztu (adibideak, argazkiak…) Glaziar mota bakoitzeko erliebe formak (irudiak) Prozesu glaziarrak eta bakoitzak usten dituen erliebe formak Morrena motak
	PAISAIA LEHORRAK ETA ERDIARIDOAK	Elementu guztiak lotzen dituen eskema. Paisaia lehorrak eta semiaridoak modelatzen dituzten agente geologikoak eta haiek modelatutako erliebe-formak (argazkiak) Zein prozesuk modelatzen dituzten. Erliebe hori modelatzean eragiten duten faktoreak (190-191 orr.) Euskalerriko paisaiak
	KOSTALDEKO PAISAIA	Elementu guztiak lotzen dituen eskema. Faktore desberdinen eragina (harri mota, harrien banaketa, klima,kostaren garaiera, ibaien bokalak dauden ala ez…). Erliebea modelatzen duten Itsas mugimenduak. Itsasoak eragindako prozesu geologikoak. Kostaldeko erliebe formak,  zehaztazunez azalduz eragindako prozesuak eta faktoreak. Euskalerrian itsasoak eragindako erliebeak Euskalerriko erliebeak
	SUMENDI-PAISAIAK	Magmaren eraketa Sumendi-erliebeen modelatzean eragiten duten agenteak. Sumendi-erliebearen formak.(forma guztiak azaldu, irudiak, argazkiak…) Sumendi-paisaia Kanariar irletan Sumendi hegalen ezaugarriak (lursaila
	GRANITO-PAISAIAK	Defininitu granito erliebeak. Granitoa (harri-mota) sailkatu eta azaldu nola eratzen den. Granitoaren osaera mineralogikoa. Granitoaren meteorizazioa (fisikoa eta kimikoa). Prozesu geologikoak eta granitoa. Prozesu geologikoen eraginez granitoan sortutako erliebeak: formak, argazkiak, irudiak, leku ezagunak...